De Nooij. 7e generatie. Willem dN en Maria Doornebal

foto's en verhalen , oa over de Doleantie

 

Doleantie 

 

Johan de Nooij vertelt (bron 4)

In 1886 gingen Willem en Maria met de doleantie mee naar de Gereformeerde Kerk, waardoor zij ook vrienden - en klanten! -verloren. Er was flink ruzie in het overwegend hervormde Ede! Zolang er in Ede geen dominee was die de juiste leer verkondigde, ging het gezin W. de Nooij elke zondag te voet (fietsen op zondag was sowieso "uit den booze") over de hei naar Renkum (12km) ter kerke bij ds. E. E. Gewin. Totdat de heer Georg J.C. Cavaljé, hoeden-koopman in ruste, zijn koetshuis aan de Molenstraat ter beschikking stelde om er een noodkerk van te maken. De gereformeerde Noorderkerk dateert pas van 1903, ook al flink gesponsord door dhr. Cavaljé.

Als in de Noorderkerk de collectant met zijn zak aan een lange steel langs kwam en per ongeluk een lamp raakte, die bleef zwaaien, dan klom Willem op de bank om hem stil te hangen, want anders kon "hij zijn aandacht niet bij de preek houden". Behalve een steunpilaar van de kerk, was hij ook een zeer praktisch ingesteld christen. Hij ging eens 's winters op huisbezoek, kwam een kwartier later al weer terug, liep zonder iets te zeggen naar de kelder en sneed een stuk rookspek af, want “met een lege maag kun je niet over Gods Woord spreken”.  

gestenigd na de doop van zoon Jan (08.02.25)

Uit een tekst van Paulien Brussen-de Nooy:

Ik wil eerst nog even vertellen: toen Pa (Jan de Nooij-zoon van Willem de Nooij en Maria Doornebal)  werd geboren (14-9-1887) was er een heftige kerkstrijd in ons land. De kerken scheidden zich in Hervormden en dolerenden of Gereformeerden. Die Gereformeerden werden gehoond en gehaat. Maar voor de mensen, die zich afscheidden, was het een geweldige gewetenszaak. En ook de ouders van Pa hoorden in Ede tot de eerste dolerenden. En Pa was de eerste, die in hun kerk zou worden gedoopt. Toen hebben ze hem willen stenigen, en is onze grootvader met zoontje Jan in de armen, door achterweggetjes en tuinen gevlucht na het dopen.

Pa (Jan) vertelde ook, dat ze, toen ze klein waren en naar school gingen, als ze dan Hervormden tegenkwamen, dat de Hervormde lieverdjes dan zongen : "k Heb mijn schoenen laten lappen, om de dollen (dolerenden) dood te trappen".

 

Uit de N.H.kerk gezet  (7 jaar na het begin van de doleantie)

(Vreemd is dat deze brieven dateren van juni - okt  1895 - terwijl de Doop van Jan al in sept 1887 was, dus ruim 7 jaar eerder!; RS)

Willem  de N en Maria Doornebal werden uit de N.H. kerk gezet. Tekst ontcijferd door Dries Touw(echtgenoot Ria Snoek, Johandr geb 1954)

**********************************

N^o  261                                                                                   Arnhem, 5 juni 1895

Weledele Heer!

Namens het Classicaal Bestuur van Arnhem  vragen wij U: of Gij in de Ger. Kerk (B) het ambt van Diaken hebt bekleed, en zoo ja, of gij dat betreurt, en U in het vervolg als een getrouw lid der Ned. Herv. Kerk wilt gedragen?

Indien wij binnen acht dagen op deze vraag geen schriftelijk antwoord  van U mochten hebben ontvangen, houden wij het ervoor, dat gij het feit erkent, maar van Uwen verkeerden weg niet wilt terugkeren.

 

Namens het Classicaal Bestuur van Arnhem

                                                           H.C. van Lindonk Preases

1. Beets secr

Aan Willem de Nooij

Te Ede

 

**************************************************

                                                                                                          Ede 19 Juni 1895

 

Den Weled. Heer C Beets

Secretaris  bij het Classicaal Bestuur

Ned. Herv. Kerk te Arnhem

 

Weledele Heer!

In antwoord op Uw schrijven van 5 juni jl. [diene?] dat ik het ambt van Diaken bij destijds Dolerende [..] Geref. Kerk te Ede bekleed heb van 1 Januari 1891  tot 31 Dec 1892, en heb daarvan niet het minste berouw.

Mochten er nu op deze [?] nog een twee volgen n.l. schrapping van het lidmaatschap  of zoo iets  wil u dan zoo vriendelijk zijn indien dit in uw macht is om ook mijne Huisvrouw Maria Doornebal en onze 4 oudste kinderen Wilhelmina (overleden), Pieter, Johanna Elisabeth  en Zwerus  een gelijk lot te doen ondergaan  gedachtig aan Joz. 24 vers 15 - 63 [?] maar […] mij en mijn huis [?].  Wij zullen een Heere dienen  […]  heb ik […] de eer te zijn  

Ued. DW. D*                                   ( * Dienstwillige Dienaar)

 

Willem de Nooij

***************************************

N^o. 321                                                                                               Arnhem 20 Aug 1895

Overwegende dat uw naam voorkomt in het lidmaatschapsboek der Ned. Herv. Gem. te Ede , dat gij echter , door Uw kind te doopen in de Geref Kerk aldaar, getoond hebt volkomen met uwen echtgenoot eensgezind te zijn , die om redenen u bekend, van het lidmaatschap der Ned. Herv. Kerk is ontzet;

Heeft het Classicaal Bestuur van Arnhem besloten ook u van uw lidmaatschap te ontzetten, en U  daarvan mededeling te doen , om u de gelegenheid te geven dat vonnis te ontgaan, door binnen acht dagen schriftelijk aan ons te verklaren , dat gij hetgeen geschied is betreurt, en u voortaan als een goed lid der Ned. Herv. Kerk wilt gedragen

 

 Het Classicaal Bestuur van Arnhem

                                                           H.C. van Lindonk Preases

1. Beets secr

Aan Maria Doornebal

Huisvrouw van Willem de Nooij

Te Ede

************************************

[ stempel]

Classicaal Bestuur

van

Arnhem

N^o 372

                        L.S.

 

Het Classicaal Bestuur  van Arnhem, overwegende dat  Willem de Nooij, bij vonnis van 21 juni 1895 en Maria Doornebal bij vonnis van 18 sept. 1895  van het lidmaatschap  der N. H. Kerk  zijn ontzet, als schuldig  aan verstoring van orde en rust  in de Gemeente Ede en een [één] met woord en daad  ten duidelijkste tonen, dat zij zich hebben afgescheiden van de N.H. Kerk.

 

Welke vonnissen de geldigheid hebben gekregen van einduitspraken.

Handelende overeenkomstig  Art. 27 v.h. R.v.K.O. en T.

Gezien Art 3 v.h. A.R.

                        (Dries: reglement van kerk orde en tucht?)

Verklaart dat bovengenoemde Willem de Nooij en Maria Doornebal door woord en daad getoond hebben zich van de N.H. Kerk af te scheiden, dat zij mitsdien niet meer tot haar behooren, en van hunne betrekking tot haar zijn vervallen.

[zegel]

                                    Het Classicaal Bestuur  van Arnhem,

                                                           H.C. van Lindonk Preases

1. Beets secr

 

                                    Arnhem, 15 okt 1895

 

Aan Willem de Nooij

en  Maria Doornebal

Echtelieden

Te Ede

 

**************************************

 Onderwerp:

oude papieren.

Datum:

Sat, 26 Sep 2009 07:42:31 -0600

Van:

John and Betty Langkamp

Aan:

ria snoek

 

Hi Ria.

Ik heb enkele papieren die je misschien interesseren.

Het zijn de papieren van Opa en Oma ,die door de Hervormde kerk worden uit gezet van 1895.

Het is natuurlijk in de Hollandse taal, Opa,s handschrift is een beetje moeilijk om te lezen maar de antwoorden van de Hervormde kerk zijn goed te lezen,

als deze papieren belangrijk voor je kunnen zijn zal ik ze sturen,

Laat het mij maar weten, hier is alles goed maar een hele droge zomer .

Mijn staar operatie is heel goed gelukt en nu wacht op een nieuwe bril.

 

Groetjes aan allemaal van Bep en Joop.

(Bep Langkamp is dochter van Jan de Nooij en Cor Weeda , kleindochter van Willem de Nooij en Maria Doornebal)

**************************************************

De kopieën die ik (Ria Snoek)  van Bep Langkamp kreeg had ik gescand, maar in  juli 2010 vervangen door Scans die ik van Dini Brussen kreeg. Dat waren scans van de originele brieven en(dus)  beter leesbaar.

 

willem met gezin uit de NH kerk gezet. Scans van de brieven

('vertaling'van de brieven hierboven)

Herdenking 50 jaar Doleantie (1937) in Ede. Rede, door Willem de Nooij uitgesproken

Rede door Willem de Nooij uitgesproken tijdens de 50-jarige herdenking van de Doleantie (1937) in Ede

(ik heb de spelling en de vaak afwezige interpunctie van de schrijver niet gewijzigd. De bijna overal ontbrekende hoofdletters aan het begin van een zin heb ik toegevoegd - Dries Touw, echtgenoot van Ria Snoek.)

 

Versie van de rede, voorzien van een hopelijk wat betere interpunctie (ik heb geen zinnen omgebouwd en daardoor blijft het boeiende stuk soms moeilijk te volgen; ik snap het niet altijd - Dries)

De schrijver gebruikt vaak ‘na’ waar wij ‘naar’ zouden schrijven en zeggen. Ik heb dat niet veranderd.

************

De burgerlijke gemeente alstoen (1880) was zeer orthodoks of ook gedeeltelijk liberaal, maar elke stand ging te kerk, al was het maar oudejaarsavond. De Dominee die predikte zoo als hij dat goed vond, op tijd werd er gedoopt, eerste zondag van elke maand. [en] De belanghebbende kon de week tevoren na het hoofd der school gaan; die was voorlezer in de kerk en hield het lidmatenboek bij. Deze aangifte van de dooppeling (zo noemde men het kind) koste 10 cts. [en] Het H. Avondmaal werd vier maal per jaar gehouden. Daarvan werd door weinigen gebruik gemaakt. [en] Eigentlijk huisbezoek was al heel zeldzaam als het nog gedaan werd en het ziekenbezoek ging dan ook zoo-zoo. De prediking die was smorgens een vrije stof,. [en] ‘s middags de cathechismus en in de winteravonden elke week een avonddienst. En alles ging zoo te zien heel goed.

Maar toch waren er eenige leden (meest gegoede menschen) die dit niet na de zin was. [en] Die richten een vriendenkring op en openden in de Molenstraat een lokaal voor ? (inwendige zending zoo te zeggen) in een koetshuis, later geref. kerk aan de Molenstraat, onder toezicht van den Weled. Heer G.J.O. Cavaljee. Men behielp zich daarmee. Nu waren er van tijd tot tijd wat leden van andere plaatsen in de gemeente gekomen. Die vonden deze dingen wat vreemd. [en] Met wat oudere Mannen en Vrouwen gingen ook die een gelegenheid zoeken en vonden die in een huisje bij de oude Wouter Dekker aan de Bergstraat. [en] Er werd een preek of boek gelezen, gebeden en gedankt en men was stichtelijk bijeen, wel niet geheel na de zin van Dominee en Kerkeraad, maar er kwamen geen kwesties. [en] Er werd veel geofferd voor de huisbaas, maar bij de kerk blijven dat wilde de vereenigingen beide.

Maar daar was in 1879 in Renkum een Dominee gekomen, daar ging een goed getuigenis van uit: Ds E.E. Gewin [goed gespeld?]. [en] Er gingen al heel wat vrienden en vriendinnen kerken. Om halfacht van huis, om halftien in Renkum, (zie noot 1) of middags in een koffiehuisje, of bij een kennis met de boterham. [en] Het ging en de hoorders waren zeer voldaan. Daarbij kwam in 1883 in Schaarsbergen Ds W. van den Bergh. [en] Die kregen wij ook wel eens te hooren, [t zij] in Bennekom of Otterloo. [en] Wij waren er mee verblijd en bleven de zaken in het kamertje bespreken, dat intusschen zoo veel te klein begon te worden (doordat Vriend G. Davelaar zoo af en toe een bijbellezing en verklaring hield) dat [en] er uit gezien moest worden na een grooter vergaderplaats, [en] die gevonden en aangeboden werd door Willem Hendriks en Grietje van Essen (Koffiehuis van de Herv. Kerkgem. van ouds). [maar] Het ging weer een tijd goed. [Na?] een paar jaren ook daar was het weer te vol. [en] Vriend G. Davelaar was intusschen geslaagd voor godsdienstonderwijzer bij de Hervormde Kerk. [en] Hoewel in Ede werk genoeg voor zijn Persoon was wilde men hem toch niet aanstellen alszoodanig (alles was toen nog in rust), maar af en toe kwam er toch wel een kleine terecht-wijzing, dat dit (afwijkt van de Herv. Kerk). Totdat (tijd en handelen zijn in ‘s Heeren hand) gevoelde Mijnheer Cavaljee zich aangetrokken voelde na Vriend Davelaar en degenen die daarbij behoorden. [en] Hij zocht die [de?]vereeniging met [van?] de beide samenkomsten en kwam [bij?] Vr. Davelaar met het voorstel om te overwegen [kwam bij Vr. Davelaar met het te overwegen voorstel]  

 

Toen zijn eenige Vrienden te zamen gekomen om die zaak te bespreken bij W. Hendriks, te weten de Heer J. Tulp, Geurt van Peursum, G.E. van Peursum, J. Eijlander, J. Gazenbeek, H. van Zoelen, W. Beussink. P. Melissen, G. Gazenbeek, A. van den Dikkenberg en C. van Beek, Harmen van de Weert, A. van Omme, W. de Nooij en anderen [onderaan toegevoegd: H. Klok, A. van Donselaar, Jacob Mulder (op Roekel), J. van de Hoef (op de Proosdij), J. van de Hoef (op de Bommenij), A.L. Veenendaal, Br. G.J.C. Cavaljee, Elbert Bouw op de Elzenbosch en J. van Voorst op Roekel, Aart Davelaar, W. Davelaar en anderen, en hunne Vrouwen en gezinnen.

 

Daarmede hebben de Heeren G.J.C. Cavaljee en G. Davelaar gesproken. Omdat Mr. C. zoo vervuld was met die zaak dat hij het noemde een pad door de zee en een weg in de wildernis, [en] zijn lokaal aanbood te vergaderplaats, en Vriend Davelaar als voorganger instaleeren op een salaris van f. 600,– per jaar.  Alzoo is geschied. Men kwam in het gebouw bij elkander en Vriend D., die oeffende. Het viel van beide zijden wel wat vreeemd. Intusschen was Ds E.E. Gewin na Utrecht vertrokken en Ds W. van den Bergh bereide de zaak voor v/de Doliantie 1884 en 85.

 

Men dacht dat er al veel gewonnen was in de Herv. Kerk, maar toen kwam het Conflict in [de] kerk van Amsterdam en vele Kerkeraden zonden naar Amsterdam simpathiebetuigingen. Ook de Edesche vereeniging deed dat en tegelijk deden H. Klok en A. van Donselaar een schrijven aan de Kerkeraad te Ede om dat te doen, maar kregen een afwijzend antwoord. Toen werd in Arnhem een Congres gehouden in M. Cakrum (zie noot 2), waarheen gingen de Dominee P.W. Kalshoven en ouderling P. Jansen. [en] Ds K. verdedigde Ds K. het standpunt van de H.V. Kerk, maar werd daar door Ds Lion Coetzet [onduidelijk geschreven, kan fout zijn], Ds van den Bergh en ouderling Keuler [of Keulen] van de valsche [?] banden der Haagsche Sinode ingelicht. [en] Hij verliet spoedig de vergadering en ging weg. (Ondergetekende was getuige hiervan — W. d. N.).

 

Een paar weken daarna was in Amsterdam een Convent wanna toe gingen (toen begon men elkander Broeders te noemen) de Broeders G. Davelaar (voorganger) en C. van Beek, later Diaken. [Zij] brachten verslag uit daarvan in de vergadering (locaal). [en] Er werd het voorstel tot Kerk formatie (naar het ambt der gelovigen) gedaan, hetwelk voor eenige Broeders een ontsteltenis was, want dit was handelen en daar schrokken sommigen van terug. Maar die de zaak ernst was bleven volharden, [en] zijn daartoe overgegaan. en geholpen door Ds. E. Eijsma te Bennekom, die in de tusschentijd uitgetreden was en als Consulent voor Ede gesteld was, geholpen zoodat een Kerkeraad van twee Ouderlingen (W. Beussink en P. Melissen) en twee Diakenen (C. van Beek en A.J. Veenendaal) gesteld werden en bevestigd door Ds Eijsma.

 

En toen begon men te zien dat de Kerk in moeijelijkheid [was?] met het Oeffenaarschap van Br. Davelaar, maar alle Broeders waren even wijs (of onwijs) in Kerkelijke zaken, dat wat wel wat moeite veroorzaakte. [en] Wij hebben wij een sterke steun gehad aan Br J. Tulp die de vergadering wel in overweging gaf de kosten te overrekenen.[De moeite, die de stap doet] Wie de moeite doet om de stap te doen moet wel weten dat hij niet alleen de maatschappij tegen krijgt en de vijanden maar ook [de] vrienden. [en] Dit is waar gebleken maar wij mogen geloven dat in dit alles des Heeren leiding is geweest en dat de Broeders en Zusters geen kunstig verdichte fabelen zijn nagevolgd.

*************

  1. te voet van Ede naar Renkum was 12 km. Fietsen op zondag mocht niet

2. bedoeld wordt Musis Sacrum (uitleg van Dries Touw)

verder en terug lezen

naar pagina dN gen 07-1

naar pagina dN gen 07-2

naar pagina dN gen 07-3

naar pagina dN gen 07-5

naar pagina dN gen 07-6

Familiekroniek - met verhalen over Willem  de N en Maria D

Familie kroniek foto's Willem  de N en Maria D

Familiekroniek - herinneringen van dochter Marie aan haar vader Willem 

als je na de verhalen over Willem en Maria doorklikt naar de volgende pagina, kom je op een pagina met foto's 

 

stamboom Maria Doornebal

naar 8e generatie - na deze pagina 11 aparte pagina's van zoons en dochters Willem en Maria